Жағажайда тек түске дейін жəне кешкі бестен кейін болуға тырысыңыз. Суға ақырындап түсу.
Жағаға жақын жерде жүзіңіз.
- мас күйінде суға шомылмаңыз, сүңгімеңіз;
- жабдықталмаған, тыйым салынған, бейтаныс жерлерде, ресми жағажайлардан тыс жерлерде суға шомылмаңыз, сүңгімеңіз;
- айлақ жəне кемежай жанында суға шомылмаңыз, сүңгімеңіз;
- балалар мен қарттарды суда жəне жағалауда қараусыз қалдырмаңыз;
- тамақтанғаннан кейін бірден суға шомылмаңыз;
- көпірлерден, бөгеттерден, айлақтардан, қайықтар мен катерлерден суға секірмеңіз;
- катерлерге жармаспаңыздар жəне бортта отырмаңыз;
- үрмелі матрастарда жəне автокамералар үстінде жүзбеңіз;
- қоршау белгілері мен буйкадан əрі жүзбеңіз;
- өтіп бара жатқан катерлерге, пароходтарға жəне қайықтарға жүзіп бармаңыз;
- жағадан алыс жерге жүзбеңіз;
- жалған дабыл белгілерін бермеңіз.
Егер бата бастасаңыз
- сабырлық сақтаңыз;
- қол мен аяқтарыңызды кеңінен жайыңыз;
- суды өз астыңызға жинап, жағаға қарай жүзіңіз.
Егер құрысу жағдайы болса
- саусақтар – жұдырығыңызды тез күшпен қысыңыз, қолыңызбен өткір қозғалыс жасаңыз жəне жұдырығыңызды босатыңыз;
- балтыр бұлшықеті – құрысып қалған аяқтың табанын ұстап, күшпен өзіңізге тартыңыз;
- сан – аяғыңыздың тобығын сыртынан ұстап, тізеге бүгіп, арқаға қарай артқа тартыңыз.
Су – денсаулықты нығайтуға және демалудан барынша рахат алуға көмектесетін адамның одақтастығы, мейірімді досы. Бірақ, сонымен қатар ол алаңғасарлық ойға төзе алмай жоғары қауіптің көзі болуы мүмкін. Алаңғасарлықтың салдары ең ауыр болады. Оларды болдырмау үшін әр-бір адам судағы қарапайым қауіпсіздік ережелерін білуі тиіс.
Ең бірінші және басты ереже – мектепке дейінгі және бастауыш сыныптағы балалар ересектердің бақылауымен шомылуға тиіс. Балаларды бақылауды барынша күшейту, түсіндіру жұмыстарын жүргізу қажет. Үлкендердің еріп жүруінсіз жасөспірімдер арнайы бөлінген орындарда ғана шомылуы мүмкін. Ең көп қайғылы оқиғалар суға шомылуға арналмаған су айдындарында орын алады. Ата-аналар балаға судағы қауіпсіздіктің барлық ережелерін айтып қана қоймай, оған қиын жағдайда өзін-өзі ұстау дағдыларын үйретуі қажет. Жасөспірімді үрейленбеуге және өзін қалай ұстау керек, не істеу керек екенін түсінуге үйрету өте маңызды.
Суға шомылу кезінде жол берілмейді:
- Бейтаныс жерде, көпірлер мен бөгеттердің астында жүзуге.
- Су түбінің тереңдігі мен бедерін білмей биіктіктен сүңгуге.
- Арнайы қоршаулар мен буйкалардан жүзіп кетпеуге.
- Қайықтарға салдарға және басқа да жүзу құралдарына жақындауға.
- Қайықтан, кемелерден, айлақтардан суға секіруге.
- Суда ойнау кезінде бір-бірінің қол-аяқтарынан жармасуға.
Суда немесе жағалау сызығында болған уақытта ішімдік ішуден аулақ болыңыз. Алкоголь тепе-теңдік сезімін, қозғалыс үйлесімділігін және өзін-өзі бақылауды нашарлатады. Жүзе алмайтындар тереңдігі 1-2 метрден аспайтын арнайы жабдықталған жерлерде ғана шомылуға болады.
«Суға шомылуға тыйым салынады!» ескерту аншлагымен жабдықталған су нысандарында шомылуға қатаң тыйым салынады.
Есіңізде болсын! Тек судағы қауіпсіздік шараларын мүлтіксіз сақтау ғана қайғыға жол бермейді.
Құтқару қызметіне қоңырау шалу үшін 112 нөмірін теріңіз.
Суда жүзу ережелері мен қауіпсіздік шаралары
Жаз айларында ыстық кезеңдерде күнге және ыстық құмға «пісу» салқын суға шомылу жанға сондай жайлы. «Су сенің досың және қасың» Жас балалардың суға шомыла білмеуі, адамдардың суда қауіпсіздік ережелері, шараларын орындамауынан орны толмас қайғы мен өкінішке айналып жатады. Сондықтан осындай келеңсіз оқйғаларды болдырмау ушін, төмендегілерді орындаған жөн:
1). Суда шомылудың қауіпсіздік шаралары
Суға шомылатын жерді, жалпы жағдайды судың тазалығын, тереңдігін мұқият тексеріп алыңыз.Тамақ ішкеннен кейін бірден шомылмаңыз. Суға тек қана рұқсат етілген жерлер мен жағажайларда шомылыңыздар. Өте ұзақ шомылмаңыз, өзіңізді шаршағанға және қалтырауға дейін жеткізбеңіз. Суға түскенде бір-біріңізді көзден таса қылмаңыз. Қоршау белгілерінен, буилардан тыскары жүзбеңіз. Техникалык ескерту белгілерінің, буйлардың және басқалардың үстіне шығушы болмаңыздар.
2). Көлдерде, тоғандарда, тоқтау сулар мен шалшық сулардашомылудың қауіптері
Өзендер мен көлдерде, тоғандарда, тоқтау сулар мен шалшық суларда шомылудың қауіпі мол себебі инфекциялық аурулардың қоздырғыштары ағын суда: Іш-сүзегі 183 тәулік, дезентерия 12-92, оба 4-92, туляремия 7-31, бруцеллез 4-45 тәулікке дейін өмір сүреді.
3). Тырысу (судорога) болғанда сіздің іс-әрекетіңіз
Суық суда шомылу қол-аяқтың тырысып қалуына әкеліп соғады.егер тырысу болғанда жүзуді тоқтатып суға арқаңызбен шалқалай жатыңыз, сабырлық сақтаңыз. Қолыңыздың саусақтары тырысып қалғанда жұдырығыңызды түйіңіз, қолыңызды бір жаққа қарай серпе лақтырып, жұдырығыңызды ашыңыз. Балтыр бұлшық еті тырысқанда бүгіліп қолыңызбен аяғыңыздың басын қысып бар күшіңізбен өзіңізге қарай тартыңыз, немесе аяғыңызды судың астына созып, аяғыңызды бармақтарын алға иіңіз. Содан соң балтырыңызды сылаңыз.Тырысу қойысымен тынығып алып, жүзудің басқа әдісімен жағаға шығыңыз.
4). Су иірімінен шығудың тәсілдері. Егер иірімге тап болсаңыз, кеудені кере дем алып, иірімнің астына сүңгіңіз. Судың астына иірімен алысырақ кетуге тырысыңыз. Иірімен алыстаған соң судың бетіне қайта шығып жағаға қарай жүзіңіз.
5). Суда қатты шаршаған кездегі іс-әрекет. Суда ұзақ шомылу шаршап – шалдығуға әкеліп соғады. Егер суда шарашасаңыз немесе тоңсаңыз тез арада жағаға қайтыңыз. Сабыр сақтаңыз. Әлсін – әлсін шалқалай жатып дем алыңыз, күшіңізді үнемдеңіз, өзіңізді және уақытты бақылау үшін, жаймен дауыстап санаңыз. Егер өз күшіңізбен жағаға жете алмайтыныңызды сезінсеңіз шалқалай жатып қолыңызды бұлғап көмекке шақырыңыз.
6). Суық судың қауіптілігі. Суық суға түсіп кеткен адам 10-30 минутта көбіне суық өтіп қайтыс болады (5-7С 2-ші дәрежелі гипотерамия). 5-15 минут қимылсыздықсуықтан талуға (шок) және өлімге әкеліп соғады. Суық судан шығарылып, аман қалғанның өзінде жиі-жиі есінен танады. Организімнің жалпы салқындауы қатты шаршағанда , ашыққанда , мас күйінде тезірек болады. Физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты әйелдер суық суға төзімдірек болады, ерлер 4-5 минуттан сон-ақ жүректері тоқтап қалуы мүмкін. Суық суда клиникалық өлім 30-60 минутқа, жылы суда 5-6 минутқа созылады. Тұщы суға батқан адам 1-3 минутта, ал теңіз суында 7-8 минутта қайтыс болады. Сондықтан суық- суда әрібір секунд қымбат.Суда қауіпсіздік ережелері
ШОМЫЛҒАНДА СУДА НЕНІ ЖАСАМАУ КЕРЕК:
- Қоршау белгісінен тысқары жүзбеңіз!
- Тыйым салынған жерде шомылмаңыз!
- Шомылып жүрген балаларды қараусыз қалдырмаңыз!
- Шомылғанда камераларды, доптарды, тақтайларды пайдаланбаңыз!
- Суда шолжаңдауға жол бермеңіз!
- Жалған дабыл бермеңіз!
- өтіп бара жатқан катерлерге, кемелер мен қайықтарға қарай жүзбеңіз!
- Суға көпірлерден, тоғандардан, айлақтардан, қайықтар мен катерлерден секірмеңіз!
- Таныс емес жерден сүңгімеңіз!
ЕГЕР СЕН ҚАЙЫҚТА БОЛСАН
- Иесіз және техникалық ақауы бар қайықтарды пайдаланбаңыз!
- Жүзуге құтқарушы және су төгетін құралдарсыз шықпаңыз!
- Қақығыш құралдарға техтөлқұжаттағы көрсетілгеннен артық жолаушылар мен жүктерді алмаңыз!
- Мас күйіңізде қайықпен қыдырмаңыз!
- Қайықтың бүйіріне және тұмсығына отырмаңыз!
- Бір орыннан екінші орынға, сондай-ақ бір қайықтан басқа жүзетін нәрсеге ауысып отырмаңыз!
- Қайықтан сүңгімеңіз!
- Жүзетін құралдарды қараңғы түсісімен пайдаланбаңыз!
Үлкендер бірге болмаса, 14 жасқа дейінгі балалардың жүзгіш құралдарды пайдалануына тыйым салынады!ШОМЫЛУШЫЛАРҒА КЕҢЕС!
- Суға абайлап түсіңіз.
- Жүзу білмесеңіз, суға белден аса тереңдікке бармаңыз.
- Тоқтаңыз және терең емес жерде басаңызбен шомылыңыз.
- өзіңізді қалтыратуға дейін жеткізбеңіз.
- Жалғыз шомылмауға тырысыңыз.
Күнге және ыстық құмға «пісу», салқын суға шомылу жаңға сондай жайлы. Есте тұтыңыз! Қызудың тез төмендеуі қан тамырларын бірден жиырып, талып қалуға әкеп соқтырады. Тамақ ішкеннен кейін бірден шомылмаңыз! Мас күйде шомылмаңыз! Зардап шегушіні дем тоқтағаннан кейін 6 минөт кешікпегенде өмірге оралтуға болады. Зардап шеккенді осылайша жағаға жеткізуге болады. Зардап шеккеннің басын қисайтып, ауызды құм мен балшықтан тазарту керек. Тыныс жолдарын және асқазанды судан босату қажет. Мұның бәріне 15 секундтен артық кетпеуі керек.
Тамыр соғысы білінбесе, «ауыздан ауызға» тәсілімен жасанды дем беруге кірісу керек. Мұны әркім істей білуі тиіс. Бұл маңызды!
Сіңір тартылғанда:
- Қолдардың саусақтары: жұдырықты білезікке жылдам, қатты бүгіңіз, қолды жан-жаққа кенет лақтырғандай қимыл жасаңыз және жұдырық жұмыңыз.
- Балтыр-аяқ бұлшықтары: бүгіңіз, сіңірі тартылған аяқтың табанын ұстаңыз және өзіңізге қатты тартыңыз.
- Жамбас-сан бұлшықтары: аяқты сирақтың сырт жағынан (алқымның сыртынан) ұстаңыз және оны тізеге бүгіп, артқа, белге қарай тартыңыз.
- Егер сіңірдің тартылуы кетпесе – әдісті қайталаңыз!
Иірімге тап болсаңыз:Ауаны көп жұтыңыз, суға батып кетіңіз де, ағысқа қарай қатты жұлқынып, жоғары қалқып шығыңыз. Су – бізідң досымыз!Бірақ тек саналы және абай болғанда ғана.
