Түркістан облысы Сауран өңірінде Ясауидің 2 ғасыр бұрын жазылған хикмет топтамасы табылды. Ғалымдардың айтуынша, қолжазба 1834 жылы жазылған. Қазіргі таңда бұл хикмет жинақтың еліміздегі ең көне қолжазбасы болып тұр. Құнды жәдігер «Әзірет Сұлтан» Ұлттық тарихи-мәдени музейіне тапсырылды. Бұл жайында «Ясауитану» ғылыми орталығының басшысы Сайпулла Моллақанағатұлы брифингте мәлімдеді.
«Аталған қолжазбаға саурандық Еркін Сапаровтың бастамасымен қол жеткіздік. Бірнеше көне кітаптар Еркін ақсақалдың туысы Алимжан Рамазанұлының шаңырағында бабалардан мұра болып сақталып келген. Нәтижесінде жалпы саны 17 қолжазба мен сирек кітаптар алдық. Солардың ішінде бір қолжазбаның Қожа Ахмет Ясауидің хикметтер жинағы екендігі анықталып отыр. Кітаптың қағазы қалың әрі мұқабасында таңбасы бар. Қолжазба араб-парсы тілдерінде шағатай дәстүріне сай жазылған. Жалпы саны 120 хикметтен тұратын қолжазбаның 39-ы бұрын-соңды кездеспеген» – деді спикер.
Жалпы, «Ясауитану» ғылыми орталығы 2025 жылы Ел Президенті Қ.К.Тоқаевтың тікелей тапсырмасымен «Әзірет Сұлтан» ұлттық тарихи-мәдени музей-қорығының базасында құрылған. Брифингке қатысқан Ясауитану ғылыми орталығының жауапты хатшысы Гаухар Пірімқұлованың айтуынша, бүгінде Қожа Ахмет Ясауи зерттеулеріне байланысты орталықта 25 кітап, 30 Диуани Хикмет өзге де ғылыми дүниелер бар.
Бұл қолжазбаның табылуы — қазақ мәдениеті мен тарихы үшін ерекше оқиға. Қожа Ахмет Ясауидің «Диуани Хикмет» кітабының көне қолжазбасының табылуы, әсіресе оның бұрын-соңды кездеспеген 39 хикметтен тұруы, ғылыми зерттеулер мен тарихи зерделеу жұмыстарының жаңа кезеңін бастауға негіз болары сөзсіз. Ясауидің мұрасы, әсіресе оның даналық сөздері мен өнегелі өсиеттері, түркі халықтары үшін аса құнды. Жазба мәдениетінің қыр-сырын түсіну, халықтың рухани мұрасын сақтау — бұл тек ғылыми қауымның ғана емес, жалпы қоғамның да үлкен міндеті.
Түркістанның Сауран өңіріндегі табылған көне қолжазбаның Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне қосқан үлесі орасан. Бұл жаңалық ел ішіндегі өзекті мәселелерге жаңаша көзқараспен қарауға мүмкіндік береді. Әсіресе, Ясауи ілімін зерттеу мен оны қазіргі заманға лайық етіп түсіндіру міндеті маңызды. Бұрынғы мұралардың қазіргі күнмен үндесуін қамтамасыз ету үшін, жаңа технологиялар мен зерттеу әдістерін қолданып, оны халыққа түсінікті тілде жеткізу қажет.
Сонымен қатар, бұл оқиға Түркістан қаласының тарихына ерекше көңіл аударуды талап етеді. Ясауидің ізін қуып, оның өмірі мен шығармашылығына қатысты жаңа мәліметтерді ашу арқылы бұл аймақты әлемдік деңгейде танытуға зор мүмкіндіктер туып отыр. Ел азаматтарының да, халықаралық ғалымдардың да осы тақырыпқа қызығушылығы артуы ықтимал, сондықтан «Ясауитану» ғылыми орталығының жұмысы ел мәдениеті мен ғылымының болашағына зор әсерін тигізеді.
Бұл маңызды тарихи табылыс еліміздің мәдени және рухани мұрасын тереңірек зерттеу үшін жаңа мүмкіндіктер ашып отыр. Ясауидің хикметтері мен оның дүниетанымы, әсіресе қазіргі қоғам үшін өзектілігін жоғалтпайтын құндылықтар. Алдағы уақытта осы қолжазбаның ғылыми айналымға түсуі, оны зерттеу мен дәріптеу жұмыстары қазақ мәдениетінің терең қабаттарын аша түсетіні сөзсіз. Бұл қадам еліміздің тарихы мен рухани байлығын әлемге танытуда маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, мұндай тарихи мұраларымыздың табылуы, келешек ұрпақтың өз өткенін танып білуі үшін негіз болар еді. Ғалымдардың, зерттеушілер мен мәдениеттанушылардың бірлескен еңбегінің арқасында, еліміздің мәдени мұрасы қайта жаңғырып, жас ұрпақтың бойында ұлттық сана мен патриоттық рух қалыптасады. Ясауи ілімін кеңінен насихаттау және зерттеу жұмыстары өз кезегінде қазақстандық ғылыми қауымдастықтың да абыройын арттыра түсетіні сөзсіз.
