Еліміз қарқынды даму үстінде. Елімізде мекендеген барлық ұлттар арасында татулық пен бірлік сақталып, біртұтас ел ретінде күшімізді біріктіре отырып, бәсекеге қабілетті ұлт болуға күш салуымыз қажет. Бүгінде ауызбіршілігі қашқан елдердің экономикасы артқа кетіп, берекесі қашып отырғанын ұмытпай, этносаралық татулығымызды арттыра отырып, тек ұдайы дамуды мақсат етуіміз керек.
Тағдыр табыстырған, тарих тоғыстырған түрлі этнос өкілдері азаттықтың арайлы таңында ортақ Отанымыздың іргесін бірге қаласты. Ынтымақты ырысқа, алуандықты байлыққа балаған біздің халық бірліктің қазақстандық бірегей үлгісін қалыптастырды. Өнегелі ізгі бастамаларымен жаһандық бейбітшілікке зор ықпал еткен Қазақстанның тағылымды тәжірибелері әлем жұртшылығына үлгі болды. Әрине, бұл жетістіктер бізге өздігінен, оңай келген жоқ. Еліміздің татулық пен тұрақтылықтың берекелі бекетіне айналуына Қазақстан халқы Ассамблеясы үлкен үлес қосып келеді. Бұл әрбір қазақстандық ұлт өкілінің жүрегінде жатталды.
Ассамблея 29 жыл ішінде барлық этностарды бір мақсат, бір мүддеге ортақ біріктіре алды. Жыл сайынғы сессияларында Қазақстан халқын толғандыратын мәселелер мен сұрақтар қызу, кейде өткір талқыланып, мемлекеттік, елдік мәселелер шешімін тапты. Толеранттылықты сақтап, елімізді ұлтаралық келісім мен бірліктің мекені ретінде әлемге таныттық. Тарихи оқиғаларға объективті көзқарас ұстанып, ел іргесінің негізін берік қаладық. Әр халықтың төл мәдениетін, тілін, ділін, әдет-ғұрып, салт-дәстүрін дамытуға қолайлы жағдай жасалды.
Алпауыт мемлекеттермен салыстырғанда, бізде аз ұлттар ұғымы қолданылмайды, барлық этностардың құқығы мен бостандықтары бірдей, үлкен-кіші деп жіктеуге жол берілмейді. Соның нәтижесінде, бірде-бір этнос жеке-дара оқшауланып, ерекше этностық мәртебесі туралы мәселе көтерген емес. Керісінше, шығу тегі әртүрлі этностар Қазақстанда дүниеге келіп, өсіп-өнгендерін мақтан тұтады. Өз Отанының дамуына әрқайсысы өздерінің қомақты үлесін қосып, белсене атсалысуға тырысады. Сондықтан Қазақстан халқы Ассамблеясының ширек ғасырлық жолын таразылай отырып мемлекет билігінің бейбітшілік пен келісім саясаты өзін-өзі толық ақтағанын атап өткен жөн.
Басты фактор – Қазақстанда этносаралық интеграция әуел бастан азаматтық қағидаттарға негізделгендігі болып отыр. Рухани мәдениеттің ортақтығы, әлеуметтік тұтастық – саяси тұтастықты қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы шетелдік сарапшылардың сенімсіз болжамдарына қарамастан, Ассамблея Елбасының дара басшылығымен қасиетті қазақ жерін ұлтаралық қақтығыстан аман сақтап, Қазақстан халқын біртұтас елге айналдыра алды.
БҰҰ Бас хатшылары Кофи Аннан мен Пан Ги Мун Қазақстанға келген сапарлары барысында Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметімен танысып, «Ассамблея принципі БҰҰ-ның жұмыс принципімен толық сәйкес келеді» деп атап өтті.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына арнаған «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» Жолдауында қоғамдық келісімді нығайта түсуді тапсыра отырып, «Әлеуметтік және этникалық топтар арасындағы келісім – бүкіл қоғамның бірлескен еңбегінің нәтижесі. Қазақ халқының мемлекет құраушы ұлт ретіндегі рөлін бекемдеп, этносаралық татулық пен дінаралық түсіністікті қалыптастыра беруіміз қажет. Біздің ұстанымымыз: «Ел бірлігі – оның әралуандығында!» деп, халықтар достығының тереңдеуіне айрықша маңыз берді.
Сонымен қатар Мемлекет басшысы «Баянды бірлігіміздің арқасында тәуелсіздігімізді нығайтып, халқымыздың жағдайын жақсартуға жол аштық. Бұл жасампаздық пен ілгерілеу, бейбітшілік пен келісім кезеңі болды. Еліміздің даму жолын бүкіл әлем мойындап, қазақстандық, яғни Назарбаев моделі деп атады» деп атап өткен болатын. «Әралуандықтағы бірлік» – біздің мемлекеттік саясаттың басты ұстанымы және басымдығы болып қала береді. Қазақстан Президенті этносаралық қатынастар саласындағы мемлекеттік саясаттың тиімділігін арттыру міндетін де жүктеп келеді. Уақыт талабы, заман ағымына сай елдегі этносаралық процестерді басқару тәсілдеріне бірқатар өзгерістер енгізілді.
Алғаш рет Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі жанынан республикадағы этносаралық қатынастарды реттеу және дамыту мәселелерімен тікелей айналысатын арнайы өкілетті орган – Этносаралық қатынастарды дамыту комитеті құрылды. Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметін қамтамасыз ететін «Қоғамдық келісім» республикалық мемлекеттік мекемесі аталған Комитеттің құрамына енгізілді. Этносаралық қатынастарды алдын ала зерттеп-зерделеумен айналысатын Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты жасақталды. Институттың міндетіне – этносаралық салада мониторинг жүргізу, кешенді зерттеулер ұйымдастыру, сараптамалық қорытындылар дайындау, саяси жоспарлау бойынша ұсыныстарды терең талдау мен жедел және ұзақмерзімді болжамдар жасау жөніндегі ұсынымдар беру кіреді.
Астана, Алматы, Шымкент қалалары мен облыс әкімдерінің орынбасарлары арасындағы міндеттер қайта қаралып, Ішкі саясат және Қоғамдық даму басқармаларының құрамында этносаралық қатынастарды дамыту мәселелері бойынша жеке бөлімдер құрылды. Ассамблеяның өңірлік хатшылықтарының және «Қоғамдық келісім» КММ-нің мақсат-мүддесі сақтала отырып, ішкі саясат басқармасына берілді. Ендігі жерде әкімнің ішкі саясат саласына жетекшілік ететін орынбасарлары өңірлік ассамблея төрағасының орынбасары міндетін қоса атқарады. Олар қоғамдағы этносаралық келісімді сақтауға және жаңа құрылымдардың тиімді жұмысына жауап береді.
Мемлекеттік деңгейде этносаралық процестерді басқарудың бірыңғай жүйесі – мемлекет басшысының «Ел бірлігі – біздің ең құнды игілігіміз» деген ұстанымын лайықты жалғастыратын болады. Осыған сәйкес 2008 жылғы 20 қазандағы «Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы» Қазақстан Республикасының «қазақ халқының топтастырушы рөлін арқау ете отырып, қазақстандық патриотизм, Қазақстан этностарының азаматтық және рухани-мәдени ортақтығы негізінде Қазақстан Республикасында қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті қамтамасыз ету» туралы заңын Ассамблея жерде бірнеше бағытта жүзеге асырып келеді. Атап айтқанда:
– ел азаматтарын, әсіресе өскелең ұрпақты мемлекеттік тілді меңгеруге ынталандыру;
– ағартушылық жұмыс, ғылыми жобалар арқылы қазақ мәдениетінің құндылықтарын, тарихы мен дәстүрлерін насихаттау;
– жанжалдардың алдын алу құралы ретінде медиация институтын нығайту;
– азаматтардың әлеуметтік жауапкершілігінің құралы ретінде қайырымдылықты, меценаттықты дамыту;
– Қазақстан этностарының тілдерін, салт-дәстүрлерін сақтауға қолдау көрсету;
– мәдениетаралық диалог, тарихи мұраны сақтау мәселелерін зерделеуге бағытталған жобаларды қолдау;
– волонтерлер қозғалысын дамыту;
– Қоғамдық келісім кеңестерінің жұмыс тәжірибесін ескере отырып, жергілікті басқару және өзін-өзі басқару институттарын дамытуға жәрдемдесу;
– ҚХА Кәсіпкерлер қауымдастығының жұмыс тәжірибесіне сүйеніп, әлеуметтік кәсіпкерліктің дамуына ықпал ету;
– қазақстандық этностардың тарихи шығу елдерімен байланысын қолдау, халықтық дипломатия мен гуманитарлық ынтымақтастықты нығайту.
Яғни Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметі түрлі этностық топтар өкілдерінің азаматтық бірегейлігін үйлесімді дамытуға бағытталған. Бірегейлік процесінің ұрпақтар арасындағы байланысын ұғыну аса маңызды.
Мемлекеттік саясаттың интеграциялаушы әлеуеті – тәуелсіздік идеясы, мемлекеттік құрылымның тұтастығы, мемлекеттік тіл және адам мен азамат құқықтарының басымдығы төңірегінде құрылады.
Ассамблея мерейтойлық жыл аясында да этнос өкілдерін біріктіруді, стратегиялық сабақтастықты одан ары арттыруды басты бағдар ретінде ұстанды. Карантин талаптарын сақтай отырып, қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірліктің қазақстандық үлгісін танытып, этносаралық қатынастарды нығайту үшін республикалық деңгейде онлайн форматта шаралар ұйымдастырды.
