Түркістан қаласы төтенше жағдайлар басқармасы өрт қауіпсіздігі ережелерін қатаң сақтауды ұсынады!
БАЛАЛАРДЫ ӨРТ ҚАУІПСІЗДІГІ ЕРЕЖЕЛЕРІНЕ ҮЙРЕТЕЙІК
Қазіргі заманда өмірге қауіп төндіретін жағдайға тап болу өте жиі кездеседі. Балаларды далаға ойнауға, қонаққа жібергенде немесе үйде өздерін қалдырғанда олармен еш жамандық болмайды және олардың өміріне ешқандай қауіп жоқ деп үміттенеміз. Өкінішке орай, статистикаға сүйенсек балалардың кесірінен болатын өрттер, балалар өлімі орын алып жатқан өрттер жиі болып жатқанын көрсетуде.
Балалар өрт қауіпсіздігі жайында не білу қажет? Қай жастан бастап балаларды өрт кезінде емес, жану жағдайы кезінде өзін ұстау ережелеріне үйрету керек? Осындай сұрақтардың жауабы бір: балалық шақтан бастап балаларды өрт қауіпсіздігі ережелеріне үйрету керек. Мұндай ережелерді балаларға өз іс-әрекеттерін түсіне бастаған шақта үйреткен дұрыс.
Бастысы балаға ашық от өте қауіпті екенін, от жарақаттайтынын, ауыртатынын, тіпті адам өліміне әкеп соқтыру мүмкін екенін түсіндіру қажет. Бала жану және өрт жағдайлары болмау үшін өзін қалай ұстау керектігін немесе жану кезінде не істеу, істемеу керектігін білуі тиіс.
Өрт шыққан кезде қалай сасқалақтап қалмау керектігін балаларға үйрету біздің міндетіміз. Көбіне балалар өрт шыққан жағдайларда үрейленіп, тығылып қалады. Мұндай жағдайда не істеу керектігін, өзін қалай ұстау қажеттігін және өзіне қандай қауіп төніп тұрғанын білмеуі себепті бала өзін осылай ұстайды. Білім жоқта үрей туындайды. Ең бастысы үрейдің болмауы. Байсалды болсаң және ақылмен әрекет етсең қауіптен құтылу оңай. Үрей мен сасқалақтау – бұл үнемі ақылды шешім табу мүмкіндігін жоғалту. Үлкендердің міндеті балаларға қажетті білімді меңгерту болып табылады. Бастысы балаларға қарапайым тілмен үйрету немесе ойын арқылы қажетті білімді меңгерту болып табылады. Қорқыныш үрейді, сасқалақтауды тудырады. Өрт болған жағдайда жылдамдатып өртке қарсы қызметінің «101» нөміріне телефон шалу қажет.
Өрт сөндірушілерді шақыра отырып, оларға нақты түрде аудан немесе елді мекеннің көше атауларын, үй нөмірін, қабатын, өрт қай жерден шыққанын айту керек. Не жанып жатқанын айқындап айту қажет. Сондай-ақ кім соғып тұрғанын, телефон нөмірін міндетті түрде хабарлау қажет.
Әрбір адам білуге міндетті:
-егер жану 2 минуттан асса, онда жану шыққан жерден шығып кету қажет;
-балалар жасырынып қалуға болмайтынын, бұл қауіпті екенін түсіну керек;
-үлкендер балаларды жабық бөлмелерде өздерін қалдыруға болмайтынын түсіну керек. Бұл бақытсыздыққа әкеліп соқтырады.
Балаларды үйде жалғыз қалдырған кезде «олар сіріңкемен ойнамайды, қағаз жақпайды, өртемейді», — деп жайбарақат отыруға әсте болмайды. Өйткені кішкентай балалар от жағуға құмар. Әсіресе, 3-5 жас аралығындағы балалар үйде жалғыз қалғанда еркіндікті сезініп, от шығаруы мүмкін. Егер бала жабық пәтерде немесе бөлмеде қалатын болса, онда тіпті қауіпті. Өйткені өрт болғанда олар бөлмеден сыртқа шыға алмайды.
Көп жағдайда өрттің шығуының себебі балалардың, оның ішінде мектепке дейінгі және мектептің төменгі сыныптарында оқитын балалардың отпен ойнауынан, өрт қаупі бар заттарға абайсыздығынан болып жүр. Өйткені олар өрт қауіпсіздігі ережелерін біле бермейді. Сондықтан ата-ана балаларға жас демей, өрттің туындауының негізгі себептерімен таныстырып, оттан абай болудың қарапайым дағдыларын үйретіп, ұғындырып отыруы керек. Тіпті өрт болған жағдайда дұрыс қимыл жасау, өрт қауіпсіздігі ережелерінің талаптарын сақтауды да айта бергені жөн. Егер біз балаларымызды өрт қауіпсіздігіне мектептегі төменгі сыныптан бастап үйретпесек, онда ол өрт қауіпсіздігінің қарапайым ережелерін білмейді. Сондықтан балаларға отпен ойнаудың салдарын ескертіп, өрт қаупі бар заттарды еркелікпен пайдаланудың қаупінің күшті екенін айта беру керек. Мұнымен бірге, электр тұрмыстық аспаптарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік ережелерін ұқтырып, бастапқы өрт сөндіру құралдарын пайдалануды үйрету қажет. Шағын жалынды сумен, құммен, гүл құмырасындағы топырақпен, кір жуатын ұнтақпен көміп тастау немесе отты матамен жауып сөндіруге болатынын бала білуі тиіс. Бала міндетті түрде «101» және «112» құтқару қызметінің телефонын білуі тиіс.
Алайда, өкінішке қарай, ата-аналар балаларға өрт қауіпсіздігінің қарапайым ережелерін үйретуге іс жүзінде назар аудармайды. Балаға өрттің қауіпті екенін түсіндірмегендіктен «Тентек болма!», «Ұстама!», «Сіріңкемен ойнама!» деген ескерту сөздер нәтиже бермейді. Оның үстіне ата-аналардың өздері де абайсыздық көрсетіп, балалардың сіріңкемен ойнауына мүмкіндік беріп оңаша қалдырады. Әдетте, оның салдары баланы қазаға ұшырататын, не мүгедек ететін оқиғаларға әкеп соғады. Сондықтан әр ата-ана баланың қауіпсіздігін ойлап, қам жасауы керек.
Балалардың отпен ойнауынан болған өрт жағдайларында ересектер де кінәлі деп есептейміз. Өйткені балаларды үйде жалғыз қалдырып, олардың іс-әрекеттері мен ойындарын бақыламайды, сіріңкені баланың қолы жетпейтін жерге тықпайды. Тіпті ақаулы электр сымдарын, қолдан жасалған тұрмыстық аспаптарды қолданады, газ плиталардың үстінде киімдерді кептіреді және тағы басқа сондай себептерге жол береді. Мұндай салғырттықтың бірнеше минуттың ішінде орны толмас қайғыға әкеліп соғуы мүмкін екендігін ата-аналар естерінде сақтауы қажет.
Айталық, біз — ата-аналар балалардың қолдарына өткір кескіш заттарды алмауын қадағалап отырамыз. Мысалы, бала қолына пышақ алған жағдайда наразылық білдіреміз. Ал сіріңке немесе оттықпен ойнаған жағдайда, оны қолына құдды ойыншық алғандай елемейміз. Ал баланың оттық ұстауы пышақпен ойнаудан гөрі қауіпті. Бала өрттің қауіпті апат екендігін түсінбейді. Бірақ бұл туралы ересектер есертуі керек еді. Тек қана үлкендер балаға жауапты.
Күйікке ұшыраған баланың жарақаты ауыр болады, жазылған күннің өзінде өмір бойы тыртық болып қалады. Баланың бұл дене жарақатының өзі де қайғының бір жағы. Оның психологиялық жарақаты одан да ауыр. Бала қараусыз қалдырғандықтан және салғырттықтан күйік алуына байланысты ата-анасының жанына ауыр тиеді. Ата-ана ұлының немесе қызының алдында өзін үнемі кінәлі сезінеді. Сондықтан баланы өрт кезінде өзін қалай ұстауға және өртті болдырмауға үйрету өте маңызды.
Балалардың отпен ойнауынан болатын өрттерді болдырмау үшін сіріңкелер мен оттықты балалардың қолдары жетпейтін орындарға қою қажет. Балалардың ойындарын бақылаусыз қалдырмауға тырысу керек. Оларды үйде жалғыз қалдырмаған жөн. Кішкентай жастағы балаларға электр аспаптары мен газ плиталарды қосуға, ал оған қоса жанып жатқан пештер мен қосылып тұрған жылыту құралдарын бақылауға рұқсат бермеу керек.
Тәжірибе көрсеткендей, төтенше жағдайларда балалар шкафтардың ішіне, кереуеттің астына тығылады. Өрт сөндірушілер қымбат уақытын есінен танып қалған балаларды іздеп, жоғалтады. Сондықтан ересек адамдар балаларға өрт болған жағдайда тез арада сыртқа шығуға тырысу керек екендігін, сондай-ақ кездескен кез келген ересек адамға өрт туралы айту керектігін түсіндіруі керек.
Құтқару қызметінің телефоны ересектердің есінде тұрары даусыз. Сол құтқару қызметінің «101» және «112» номерін балалар да білу керек. Оны балалардың есіне үнемі салып отырған жөн.
Қалалық төтенше жағдайлар жөніндегі басқармасы өртке қауіпсіздігі саласындағы бақылау және профилактикалық қызмет басқармасы халыққа хабар беру және оқыту тобы бұл мәселелерді көпшілікке ұдайы ескертіп келеді.
Балалардың ойынынан өрт шығармау үшін не істеу керек:
- балаларға өрт қауіпсіздігі туралы жиі айтыңыз;
- өрт қауіпсіздігі ережесін сақтауда оларға үлгі көрсетіңіз;
- сіріңкені баланың қолы жететін жерге қалдырмаңыз;
- балаға пеш, газ плитасын жағуды және басқа да электр бұйымдарын өз бетімен қосып, қолдануды тапсырмаңыз;
- балалардың от жақпауын қадағалаңыз;
- үйден шығарда баланы үлкендердің қарауынсыз қалдырмаңыз;
- баланың бос уақытын қызықты етіп ұйымдастырыңыз.
Баланы өрт кезінде дұрыс әрекет жасауға, ережелерді сақтауға үйретіңіз, өзіңіз үлгі көрсетіңіз. Жану немесе түтіндеу, жоғары температура, күйік иісі байқалса, кез келген жастағы бала дереу үйден шығуы керек. Өрт туралы ересектерге немесе «101» — өрт сөндіру қызметіне, «112» — бірыңғай құтқару қызметіне хабарлау керек.
Үйде газ жарылысын болдырмаудың 7 ережесі:
Тұрғын үйде газ жабдығын қолдана отырып, газды қоспаның жарылуынан қалай сақтану керек?
Тұрғын үйде газ немесе газды қоспаның жарылуын және соның салдарынан өрттің шығуын болдырмау үшін мына ережелерді есте ұстау керек:
- Газ қондырғыларын жергілікті газ шаруашылығы мекемесінің рұқсатынсыз орнатуға және жөндеуге тырыспаңыз.
2. Барлық тұрмыстық газ жабдығы, сымдар мен басқа да құралдарды газ қызметінің есебіне тіркетіп, мамандардың нұсқауымен ғана қолданыңыз. Бұл қандай да бір төтенше жағдай болған кезде тиісті коммуналдық қызмет жауапкершілікті мойнына алуы үшін қажет.
3. Газ жабдықтарын, әсіресе, баллондарды арнайы нұсқаулардан кейін пайдалану қажет және оларды пайдалануда нұсқау талабын қатаң сақтаңыз.
4. Газ жабдығынан газ шығып тұрған-тұрмағанын тексеру үшін немесе газесептегіш көрсеткішін қарау үшін сіріңке немесе шамды пайдалануға тыйым салынады.
5. Тұрғын үйге орталықтандырылған жүйеден газ беру кенет тоқтаған жағдайда жұмыс істейтін барлық газ құрылғысын дереу өшіріңіз.
6. Газ плитасындағы жалынды нұсқау бойынша өшіріңіз. Газ жабдығындағы жалынды немесе қыздырғышты үрлеп сөндіру салдарынан от шығуы мүмкін.
7. Табиғи газ бөлме ауасымен араласып, жарылғыш газ концентрациясын туғызады. Бұл газ қоспасы сіріңке, оттық немесе шылымнан ғана емес, сонымен қатар қатты бөлшектердің үйкелісінен пайда болған ұшқыннан да жарылып кетеді. Демек, газ жабдығы орнатылатын үй-жай мұқият желдетілуі керек.
Балалар мен жасөспірімдерге арналған өрт қауіпсіздігі ережелері:
Фактілер қыңыр нәрсе! Бірақ өрт қауіпсіздігі тақырыбындағы фактілердің осы таңдауынан балалар жалықпайды.
1. Өрт кезінде дүрбелең қандай қауіпті?Дұрыс әрекеттермен емес, өйткені сабырлы адам тез және салмақты әрекет етеді.
2. Неліктен түтін кезінде қозғалу керек?Түтін ауадан жеңіл, сондықтан оның концентрациясы еденге жақын.
3. Неліктен пештің есігінің алдына металл парақ қойылады?Пештің есігі ашық болған кезде ұшқындар мен көмірлер ұшып кетуі мүмкін, олар еденге немесе шүберекке тиген кезде олардың өртенуіне әкелуі мүмкін.
4. Неліктен газ баллондары үйде сақталмайды?Газ баллондары-жарылыс пен өрттің ықтимал қауіптілігінің көзі.
6. Неліктен электр шамдары қағазбен немесе шүберекпен жабылмайды?Өрт болуы мүмкін, өйткені қосылғаннан кейін 30-40 минуттан кейін ол 110-250 0С температураға дейін қызады.
7. Неліктен бір розеткаға бір уақытта көптеген электр құрылғыларын қосуға болмайды?Электр жылыту құрылғыларының қуаты көп, сондықтан мұндай құрылғылардың бірнешеуін бір розеткаға бір уақытта қосу мүмкін емес – бұл сымдардың шамадан тыс қызуына, олардың оқшаулауының бұзылуына, розеткалардың еруіне және өртенуіне әкелуі мүмкін.
8. Өрт неге қауіпті?Өрттің қауіпті факторлары — жалын мен ұшқындар; жылу ағыны; қоршаған ортаның жоғарғы температурасы; уытты элементтердің жоғарғы концентрациясы жанатын және термикалық бөлшектенетін; оттегінің төменгі концентрациясы төмендеуі; көріну түтінде.
9. Неліктен отшашулар қалтада жүрмейді?Олар өздігінен жарылып, физикалық денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін (жаралар, күйіктер және т.б.).
10. Неліктен петардаларды балконнан іске қосуға болмайды?Терезелер мен жақын ғимараттардың балкондарына кірмеу үшін петардаларды балконнан іске қосуға болмайды.
11. Неліктен дымқыл қолмен қосылған электр құрылғыларына қол тигізуге болмайды?Су токты өзі арқылы өткізеді. Бұл өмірге қауіп төндіреді.
12. Егер пәтерде өрт болса, не істеу керек?Үй-жайдан шығып, «01» немесе «112» ұялы телефонына қоңырау шалып, өрттің мекен-жайын, фамилияңызды, не және қайда жанып жатқанын хабарлаңыз.
13. Өртті қалай сөндіруге болады?Су, құм, жер (гүл құмырасынан), кір жуғыш зат, көрпе, пальто, өрт сөндіргіш.
14. Неліктен өрт сөндіру машинасы қызыл түсті? Алыстан көріну үшін. Қызыл түс назар аударады.
15. Кез-келген қауіптің негізгі ережесі қандай? Дүрбелеңге түспеңіз, ашуланбаңыз.
16. Жарқыраған электр сымы неге қауіпті? Электр сымының оқшаулауының бұзылуы электр тогының соғуына, ал ток өткізгіштің зақымдалуы ұшқын мен өртке әкелуі мүмкін.
17. Неліктен шелектердің өрт сөндіру тақтасындағы шелектер конуспен жасалады? Бұл суды өртке апаратын үзіліс кезінде тоқтауға кедергі жасамайды, бірақ конусты алу және суды мақсатты түрде шашу оңайырақ.
Өрт немесе төтенше жағдай кезінде өрт күзетіне — 01 телефоны, 101 ұялы нөмірінен немесе 112 телефоны бойынша бірыңғай құтқару қызметіне хабарлау қажет.
