Көліктегі және автотұрақтардағы өрт қауіпсіздігі
Біздің елімізде автотұрақтар мен автотұрақтардың саны автомобильдер санымен бірге өсуде, сондықтан бұл нысандарда өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету міндеті барған сайын өзекті болып келеді. Автотұрақта тұрған автомобиль салонында тұтану пайда болған кезде жалын салонға 8-10 минут ішінде тарала алады, бұл ретте егер өртті жою бойынша шаралар қолданылмаса, көрші автомобильдердің тез тұтануы есебінен жану алаңы көшкін тәрізді ұлғая бастайды. Бірақ өрт болған кезде автотұрақта тек автомобильдер ғана емес, сонымен қатар иелері де болуы мүмкін, сондықтан олардың денсаулығы мен өміріне нақты қауіп төнеді.
Осы орайда жергілікті басқармасымен бірлесіп жерасты паркингтерде өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтау бойынша рейдтік іс-шаралар өткізілуде.
Өрт сөндіру жолдарында заттарды сақтауға қатаң тыйым салынады! Жалпы пайдалану орындары, соның ішінде өрт өткелдері заттарды сақтау үшін пайдалануға болатын жеке меншік болып табылмайды.
Паркинг үй-жайлары машина орындарының өзінен, қоймалардан, өту жолдарынан, өту жолдарынан, баспалдақтардан және техникалық үй-жайлардан тұрады. Паркинг үй-жайларында заттарды (авторезиналар, ЖЖМ, тұрмыстық заттар) сақтауды ұйымдастыруға арналған мамандан дырылған Үй-жайлар көзделмейді.
Рейдтік іс-шаралар барысында ПИК, кондоминиум өкілдеріне, паркинг иелеріне және автомобиль тұрғындарына рейд барысында анықталған бұзушылықтарды жоюды талап ететін ұсынымдар берілді.
Түркістан қаласының Төтенше жағдайлар басқармасы автокөлік иелерін өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтауға шақырады.
Ашық автотұрақтардың өрт қауіпсіздігі негізінен қамтамасыз етіледі:
Тұрғын, қоғамдық, өндірістік құрылыс объектілеріне дейін өртке қарсы бөліктерде өсімдік қоқыстарын уақытында жинау, жанғыш материалдарды сақтауға тыйым салу, қоқыстамау, бар болуы.
Аумақ бойынша өтетін негізгі поездарды, оның ішінде еркін жүру үшін, өрт сөндіру бөлімшелерінің автотехникасының жану орнына келуін қамтамасыз ету.
Өртке қарсы режимді қатаң сақтау, оның ішінде темекі шегуге, жанғыш сұйықтықтармен төгу-құю операцияларына үзілді-кесілді тыйым салу.
Автотұрақтар аумағын жылытылатын үй-жайларда суық мезгілде сақтауды ұйымдастыра отырып, тасымалданатын, жылжымалы өрт сөндіргіштермен міндетті жабдықтау.
Көліктің кез-келген түрінде өрт күтпеген жерден пайда болуы және қайғылы салдарға әкелуі мүмкін. Өрттің жиі себебі неде? Көлік құралын міндетті техникалық байқау процесінде автомобильдің жай-күйі бақыланады, бірақ электр жабдығы мен отын жүйесін тексеру жүзеге асырылмайды. Дегенмен, автокөліктегі өрттің негізгі себептері: қозғалтқыштың электр өткізгіштерінің/электр агрегаттарының қысқа тұйықталуы, отты абайсыз қолдану (қозғалтқышты дәнекерлеу шамымен жылыту, темекі шегу, қозғалтқыш бөлігін киізбен жылыту), отын құбырының үзілуі немесе ақауы болып табылады. Көбінесе бұл автокөлікті пайдалану кезінде өрт қауіпсіздігінің негізгі талаптарын сақтамаудан болады.
Көліктердің жүру жиілігі мен жылдамдықтарының өсуі жол көлік оқиғаларының орын алуына, адам өлімі мен материалдық шығын артуына әкеліп соғады. Автокөліктердің пайдалану тиімділігін арттыру, оның қауіпсіздік жағдайын қамтамасыз етуге тікелей байланысты. Автокөліктерді пайдаланудағы қауіпсіздікті арттырудың ең маңызды элементтерінің бірі, оның өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуде. Автокөліктерде болған өрттердің салдары ауыр апаттарға, адам өлімі мен техникалардың істен шығуына әкеліп соғады. Сондықтан автокөліктердің өрт қауіпсіздігі жағдайын арттыру мақсатында оларды алғашқы өрт сөндіру құралдарымен жабдықтау қажет.
Автокөліктегі өрттердің негізгі себептері көліктердің техникалық ақауы және қозғалтқыш бөлігіндегі электр сымдарының қысқа тұйықталуы болып табылады, сол себепті автокөлік жүргізушілеріне көліктегі электр сымдарына назар аудару маңызды екенін ескерген жөн.
Көліктегі өртті болдырмауға және өрт туындауы қаупін төмендетуге болады. Ол үшін жүргізушілер автокөлікті уақытында техникалық тексеруден өткізуі және техникалық жай-күйін бақылап отыруы қажет. Ең алдымен әрбір автомобильде ақаусыз өрт сөндіргіш болуы керек. Қажет болған жағдайда, өрт ошағын барынша тез және қысқа мерзімде сөндіруге кірісу үшін, өрт сөндіргіш оңай қол жетімді жерде болуы тиіс.
Өрт сөндіргіш қозғалыс кезінде жүргізушіні көлік құралын басқарудан алаңдатпауы тиіс. Өрт сөндіргіштің жағдайын үнемі тексеріп тұрыңыз. Оның майысқан және ісінген жерлері болмауы керек. Баллон қызып кетпеуі керек, бүріккіш еркін қозғалуға, ал оның элементтері деформацияланбауға тиіс. Кез келген өрт сөндіргіштің жарамдылық мерзімі төрт жылдан аспайды, пломбасы сақталуға тиіс. Осы қарапайым шарттардың кез келген бұзылуы құрылғыны ауыстыру үшін себеп болып табылады.
Сонымен қатар, өрт сөндіргіштің автокөліктің ішінде орналасуы қажеттігін ұмытпау керек. Баллонды жүк салғышқа лақтыра салудың қажеті жоқ. Өрт сөндіргішті салонға бекітіңіз, алайда қауіп туындаған жағдайда оған оңай жету үшін, тым алысқа орналастырмаңыз. Өрт сөндіргішті пайдалану жөніндегі нұсқаулықты елемеуге болмайды. Төтенше жағдайға дейін бірнеше минут бөліп пайдалану ережелерін оқу және есте сақтау керек.
Жану белгілері – түтін, жалын немесе бір түрлі иістер байқалса, автомобильді дереу тоқтатып, электр тізбегін бұзыңыз. Денсаулығына және өміріне зиян келтірмеу үшін, барлық жолаушылар көлік құралын тастап кетуге тиіс. Олардың міндеті – айналадағы жүргізушілердің назарын аудару.
Көліктерді апаттардан және өрттерден сақтау мақсатында төмендегі өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтағандарыңыз жөн:
Автокөлік құралдарының өртке қарсы жағдайын жақсарту және ондағы өрттердің алдын алу мақсатында, техникалық тексеру жүргізген кезде, мемлекеттік өрт бақылау бөлімі келесі мәселелерге баса назар аударуды ұсынады:
•қуат көзі жүйесінің герметивті жалғануы;
• электр сымының кузов элементтері мен аспап қалқанына берік жалғануы;
• қосымша электр құрылғыларының, электрлік оталдыру шығырының, тұманға қарсы шамдарының, қосымша сигналдардың және т.б. дұрыс орнатылуы;
• ақаусыз өрт сөндіру құралының болуы.
Автотұрақ бөлмелерінде /гараждарда/ жол бермеу қажет:
• жанар-жағар май багінен, жанар-жағар май өткізгіштерінен, карбюраторлардан майы ағып тұрған, сонымен қатар электрмен қамтамасыз ету жүйелері өшірілмеген автокөліктерді тұрғызуға;
• электр сымдарын дәнекерлеусіз қосуға;
• автокөліктерді бояуға, мөлшерден тыс жанар-жағар май құюға;
• бөлшектерді тез лаулайтын және жанатын сұйықтықтармен жууға;
• жөндеу жұмыстарын жүргізген кезде ашық от қолдануға.
Автокөлік иелері нені есте сақтауы керек:
– әрбір көлік құралы көлемі 2 литрден кем емес жарамды өрт сөндіргішпен жабдықталуы тиіс. Бұл жағдайда өрт сөндіргіштің құрылғысын білу керек және оны қолдана білу керек.
– автокөлік тораптары мен механизмдерін жарамды күйде ұстау;
– аккумуляторларды тікелей көлік құралдарында зарядтауға жол бермеу.
Егер сіздің автокөлігіңіз қозғалыс кезінде жанса, өрт кезінде автомобильде келесі тәртіп ережелерін сақтаңыз:
Көлікті тоқтатыңыз.
Қозғалтқышты өшіріңіз.
Сорғыштың құлпын босатыңыз, бірақ сорғышты ашпаңыз.
Барлық жолаушыларды шығарыңыз.
Өртке қарсы қызметке «101» телефон нөмірі бойынша немесе «112» құтқару қызметіне қоңырау шалыңыз.
Егер қауіпті болмаса, машинада бар өрт сөндіргішті пайдалануға тырысыңыз.
Өрт сөндіру кезінде мотор бөлігінде суды пайдаланбаңыз, себебі бұл электр өткізгіштің қысқа тұйықталуына немесе жанып жатқан бензиннің таралуына және жану алаңының ұлғаюына әкелуі мүмкін.
Өрт қауіпсіздігі ережесі бойынша әрбір автокөліктерде өрт сөндіру құралдарын көліктерін техникалық қараудан өткізетін кезде ғана есіне алады. Сондықтан да, көліктегі өрттің орын алуына көп жағдайда автокөлік иелерінің тікелей өздері кінәлі. Электр жабдықтарының бұзылуы,жанар-жағармай жүйесінің ақауы, салонда шылым шегу, сайып келгенде көлік иесінің машинадағы өрт қауіпсіздігіне салғырт қарауы көліктегі өрттің басты себебіне айналып отыр. Машинадағы электр жабдықтары, жанар-жағармай мен синтетикалық материалдар тез тұтанып, жылдам тұтанатыны белгілі. Соның нәтижесінде көлік санаулы 3-4 минуттың ішінде от-жалынға айналып үлгереді.Сондықтан да, төмендегі өрт қауіпсіздік ережелеріне назар аударғаныңыз жөн. Бұл сіздің жеке көлігіңіздегі өрттің алдын алуға септігін тигізері анық. Қыс кезінде көптеген жүргізушілер суықтан оталмай қалған көліктің қозғалтқышына ашық отты жағып (факел, ашық спиральды калорифер, паяльная лампа және т.б.) жылытатыны белгілі. Бұл мүлде дұрыс емес, аккумуляторды тікелей көлік құралдарына зарядтауға болмайды. Сондай-ақ, көлікке жарық түсіру мақсатында ашық отты пайдалануға тыйым салынады. Көліктің қозғалтқышына ғана емес, сонымен қатар электрлік жабдықтарына да назар аударып, техникалық қарауды жиі жүргізу қажет. Автокөлікке міндетті түрде өрт сөндіру құралын алып жүру керек. Автокөліктің жылдамдығын арттырып, өртті сөндіремін деп ойламаңыз. Көлікті өшіріп, қолданбалы тежегішке қойып, жолаушыларды дереу көліктен шығарып, өрт сөндіру қызметіне 101 нөмірі арқылы хабарлағаныңыз жөн. Егер өрт жанармай құятын бак жақта болса, онда жағдай өте қиынға әкеп соғады. Ондай жағдайда қасыңыздағы адамдармен бірге машинадан қауіпсіз жерге тығылғаныңыз дұрыс. Себебі өртеніп жатқан көлік кез-келген секундта жарылуы мүмкін. Қақпақты ашқан кезде от ұшқындарынан сақ болыңыз. Капотты ашар кезде қолыңыз күймес үшін шүберекті пайдаланыңыз. Өрт сөндіру құралын жалынның ошағына бағыттап шашыңыз. Егер өрт сөндіру құралыңыз болмаса, басқа қолда бар құралдарды: құм, су, қар, брезент немесе жанғыш емес материалдарды пайдаланғаныңыз жөн.
Құрметті автокөлік иелері! Көлігіңіздің бұзылмай сізге ұзақ уақыт қызмет ету үшін және машинаңыз өртеніп, материалдық шығынға ұшырамас үшін көлігіңізді барынша күтіп ұстағаныңыз жөн. Егер өрт шыққан жағдайда, дереу 101 нөмірі арқылы өрт сөндіру қызметіне хабарлауды қаперіңізге беремін.Өрт қауіпсіздігі ережесі бойынша әрбір автокөліктерде өрт сөндіру құралдарын көліктерін техникалық қараудан өткізетін кезде ғана есіне алады. Сондықтан да, көліктегі өрттің орын алуына көп жағдайда автокөлік иелерінің тікелей өздері кінәлі.
Құрметті автокөлік иелері, өртті сөндіргеннен гөрі алдын алу оңай екенін ұмытпаңыз!
Сонымен бірге, қазіргі уақытта елде экологиялық таза көлік танымал бола бастады.
ТЖМ Өртке қарсы қызмет комитетінің мәлімдеуінше, бұл жағдай көліктің осы түрін қауіпсіз пайдалануды белгілейтін арнайы нормаларды әзірлеуді талап етіп отыр.
Осыған байланысты, ТЖМ өз құзыреті шеңберінде электромобильдер мен олардың зарядтау станцияларын қауіпсіз пайдалану мен орналастыруды реттеу үшін зерттелген халықаралық тәжірибе негізінде (АҚШ, Канада, Мексика, Нидерланды, Швейцария, Германия, Ұлыбритания, Финляндия және Ресей) электромобильдер мен олардың зарядтау станцияларын орналастыруға қойылатын талаптарды белгілейтін ұсыныстар қалыптастырып оларды одан әрі сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерге енгізу үшін Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің атына жолдады.
ТЖМ ұсынған іс-шаралардың нәтижелері бойынша Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі электромобильдер мен олардың зарядтау станцияларын орналастыру бөлігінде мемлекеттік нормативтерге өзгерістер мен толықтырулар енгізді (ҚК ӨҚМ 19.04.2024 ж. №68-нқ бұйрығы).
Анықтама:электромобильдерге арналған негізгі талаптар
– электромобильдер мен олардың зарядтау станцияларын орналастыру орындары анықталды;
– бір өрт бөлігі шегінде орналастырылатын электромобильдер санын шектеу (1200 м2. 10 орыннан артық емес);
– зарядтау станцияларының түрлері мен қуаттары анықталды;
– зарядтау станцияларын орнату кезінде жобалық құжаттаманы әзірлеу қажеттілігі анықталды;
– зарядтау станцияларын өрт сөндіру жүйесімен жабдықтау қажеттілігі.
Өз кезегінде ТЖМ электромобильдер мен олардың зарядтау станцияларын орналастыру кезінде Мемлекеттік нормативтердің жаңадан қабылданған талаптарын сақтау қажеттілігі бөлігінде «Өрт қауіпсіздігі қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2022 жылғы 21 ақпандағы №55 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» бұйрық жобасын дайындады. Қазіргі уақытта бұйрық жобасы аккредиттелген ұйымдармен келісу рәсімінен өтуде.
