Бүгінгі «Еңбек адамы» айдарының кезекті кейіпкері – Шарбекова Гавхар.
Шарбекова Гавхар Асылханқызы еңбек жолын Түркістан облысы Шорнақ ауылындағы емханаға Дипломмен ауылға бағдарламасы бойынша жұмысқа орналасқан. 2019 жылға дейін жаппы тәжірибелі дәрігер болып жұмыс атқарған. Одан кейін Алматы қаласында фтизиатр саласына оқып, тәжірибе алмасып келген. 2019-2021 жылдар аралығында жалпы фтизиатр мамандығы бойынша жұмыс істеп келген, 2022 жылдан бастап бөлім меңгерушісі.
Негізі кейіпкеріміз карапайым отбасынан шыққан, жанұясындағы барлық бала окымаған болса да, ағасы карындасым Гавхар сен оқы, мен ер адаммын, ертең өз нанымды тауып екте аламын. Сен әрекет жаса, біздің отбасымызға бір дәрігер керек. Сол салада окы деп мотивация берген.
Қазіргі танда Гавхар ханым өз мамандығын жақсы көреді, осы саланы бекер тандаппын деп, өкінген кезі болмаған. Әрине оқу барысында белгілі бір келеңсіздіктерге ұшыраған, бірақ еш нәрсе кейіпкеріміздің артка шегінуіне себеп бола алмаған.
Бұл мамандық иелерінің әр күні, әр сағаты қауіп-қатерге толы. Себебі олар жұқпалы ауруға шалдыққан науқастармен тікелей, бетпе-бет жұмыс істейді. Фтизиатр дәрігерлердің қызметі қиын әрі қызық. Ақ халаттылар бір мезетте 8-9 ауру түрін емдейді. Мұнымен ғана шектелмейді, құжаттарын реттеуге де уақыт табады.
Әрине дәрігерлер бәріне бірдей қарауға тырысқанымен бәрінің бірдей көңілін табу оңай емес. Кейбір науқастар екі жылға дейін жатып, ем алады. Көпшілігі бұрын сотталған, есірткіге тәуелді болған, жұқпалы ауруға шалдыққан жандар. Әрқайсысының мінезі әртүрлі.
Әмбебап десе әмбебап. Олар науқастарды емдеумен ғана шектелмей, құжаты жоқтарының құжатын рәсімдеуге де көмектеседі. Ең бастысы, еткен еңбектері еш кетіп жатқан жоқ. Өткен жылы өңірде туберкулезден көз жұматындар саны 37 процентке азайыпты.
Олардың басты міндеті – туберкулез айықпас дерт емес екенін айту. Айлықтың мақсаты халықтың туберкулезге қарсы шаралар туралы және елдегі туберкулезді тексеру мен емдеудің тұрғындар үшін қолжетімді шарттары туралы хабардарлығын арттыру болып табылады.
Туберкулез латын тілінен tuberkulum – «туберкулез» — бұрыннан келе жатқан және белгілі ауру, ол неолит дәуіріндегі адамдардың қалдықтарынан табылған.
Фтизиатр мамандығы медициналық кәсіптің ерекше түрі болып есептеледі. Себебі өкпенің құрт ауруын қоздырғыш Кох таяқшасы жылдар бойы еккен дәріге бейімделіп, сол дәрілік емге бой бермеуге айналады. Сондықтан оған емнің басқа түрін үнемі іздеуге тура келеді. Түберкулезбен ауыратындарды дерттің бастапқы кезеңінде ешнәрседе қинамайды. Сондықтан олар емделуге құлықсыз келеді. Емдеуші дәрігерге оларды және олардың жақын туыстарын мәжбүрлеп көндіруге тура келеді.
Туберкулез ауруына күдіктенетін белгілер, интоксикацияның жалпы симптомдары мен локальды симптомдар. Туберкулезі бар науқастардың өмір анамнезін жинау ерекшеліктері.
Өкпе туберкулезімен ауыратын адамдар көбінесе ешқандай шағым айтпайды және олар өзін саумыз деп есептейді. Кейде өкпе тканінің деструкциясы, өкпенің жайылған зақымдалуының өзі флюрографиялық немесе рентгенографиялыө зерттеу арқылы кездейсоқ анықт. Туб.дің мұндай ағымын инапперцепті, яғни жасырын д.а. кейде бұл жағдайларда ауруды тыңғылықты сұрау кезіндекейбір шағымдарды анықтауға болады: әлсіздік, қалжырау, ұйқы бұзылуы, тәбет төмендеуі, арықтау, дене ыстығы көтерілуі, тершеңдік, ентгігу, жөтел, қан түкіру, кеуде қуысындағы ауырсыну. Ешқандай белгісіз, біртіндеп немесе жедел басталуы мүмкін. Тұмау, пневмония сияқты басталады. Және кең спектрлі антибиотикпен емдегенде аурудың жағдайы жақсаруы мүмкін. Ауру ағымы толқын тәрізді болып өтеді. Туберкулезді менингит-бас ауруы, кеңірдек туб.-тамақ ауырсынуы мен дауыс қарлығуы, сүйек буын туб.-аяқтардың тез шаршауы, әсіздік, жүріс өзгерісі, жыныс органдарының туб.-іштің төменгі бөлігінің ауырсынуы, етеккір функциясының бұз. Зәр шығару түтігі мен қуық туб.-дизуриялық бұз.
Күдіктенетін белгілер: жөтелдің болуы, 4және одан да көп жұма бойы қақырық бөлінуі байқалатын адамдар; туберкулезбен ауыратын науқаспен қатынасатын семья мүшелері; иммунологиялық реактивтіліктің төмендеуі әсерінен кәрі адамдар; диабет, асқорыту жүйесінің аурулары мен, өкпеде соз.іріңді процестері бар, алкоголизммен, наркоманиямен айналысатындар, әлеуметтік эконом.жағдайы нашар және туберкулезбен ауруға бейім адамдар тобына ерекше көңіл бөлінеді.
Мантудан соң: 1) алғаш рет оң нәтиже анықталса (папула көлемі 5 мм және одан астам) (туберкулин сынамасының виражы), БЦЖ вакцинасымен иммунизация жүргізумен байланысы жоқ жағдайда;
2) көлемі 12 мм және одан астам инфильтраты бар реакция ұзақ уақыт бойы сақталған (4-5 жыл бойы) жағдайда;
3) 1 жылдың ішінде туберкулинге сезімталдығы күрт өзгерген (6 мм және одан астам) жағдайда (туберкулин сынамасы оң болған балаларда).
- Міндетті диагностикалық минимум, тексерудің қосымша әдістері. Өкпе патология кезінде антибактериальды (арнайы емес) терапия.
Міндетті диагностикалық минимум: науқас шағымдарын тексеру, анамнез жинау,тамақтануды бағалау, обьективті зерттеу жүргізу, жалпы қарау, перифериялық лимфа түйіндерінің пальпациясы, перкуссия, аускультация.
Тексерудің қосымша әдістері: флюро, рентген, томография, КТ, рентгеноскопия, ангиопульмонография, бронхиалды артериография, бронхография, плеврография, фистулография, бронхоскопия, торкаоскопия, биопсиялық әдістер.
- Негізгі эпидемиологиялық көрсеткіштер, олардың түсіндірмесі және есептемесі.
Туб.жұқтырғандар саны (инфицированность) – туберкулинге оң нәтиже көрсеткендердің жалпы саны. Зерттелген адамдарға проценттік қатынаспен есептеледі.
Аурушаңдық -100мың адамға шаққанда белгілі бір аймақта бір жыл ішінде туберкулезге алғаш рет шалдыққандар саны.
Сырқаттылық -100мың адамға шаққанда белгілі бір аймақта жыл аяғында есепте болған, активті туберкулезбен ауырған адамдар саны.
Өлімділік – 100мың адамға шаққанда бір жыл ішінде активті туб.ден қайтыс болған адамдар саны.
- ТМБ-ге Циль-Нельсен әдісі бойынша патологиялық материалдың препараттар микроскопиясы.
Фиксацияланған мазок үстіне фильтрленген қағаз бөлшегін қояды. Оның мөлшері жабын әйнектен аспау керек. Қағазға фуксин құяды да бу пайда болғанша қыздырады. Суытып қояды.
Сұхбат барысында Гавхар ханым жұмысындағы кызыкты окиғаларымен де бөлісті. Аймактык дәрігер болған кезінде кадрлар тапшы болған. Егер біреу ауырып калса, өздері кардиолог, өздері акушер болып үйіне бара берген. Балалармен жұмыс жасағанды катты ұнатады екен, соларды емдеп шыкса, әлемдегі ен бакытты адам ретінде өзін сезінген.
Енді осы салаға келетін жастарға, бұл мамандыкты өз калауларыныз және кызығушылыктарынзбен тандаңыздар дейді Себебі бұл мамандыктын жауапкершілігі мол, кәсібіне адал, сабырлы да, шыдамды адамдар ғана бұл мамандыкта жетістікке жетеді дейді, кейіпкер!
Сұхбат соңында кейіпкерімізге мынандай сұрақ қойдық:
— Өз жұмысыңызда сізді не қуантады?
— Туберкулез ұзақ уақыт емделетін науқас түрі. Науқастарымыз ауруханадан шыққан соң басқа дәрігердің қарауында болады. Бірақ біз олармен байланысты үзбейміз. Ал, бірнеше жылдан кейін бұрынғы науқастар өзінің сәбилі болғанын, армандаған жұмысына орналасқанын айтқанда, біз олар үшін қуанамыз. Бұл адамның өз дертіне мойынсұнып қалмағанын, тек физикалық ғана емес, психологиялық тұрғыдан да емделгенін, енді ол қайтадан қалыпты, толыққанды өмірге келгенін білдіреді. Міне, біз осындай қуанышты жайттарды жиі есту үшін қызмет етеміз.
